تسلیم جمهورتسلیم جمهور، از اصطلاحات علم منطق بوده و به تصدیق عموم مردم درباره قضایای مشهوره، اطلاق می‌گردد. ۱ - توضیح اصطلاحتسلیم به معنای قبول‌کردن، مسلم‌داشتن و تصدیق است و آن یا از ناحیه خصم (شخص) است یا جمهور مردم و یا عقل. تسلیم از ناحیه خصم، مانند تسلیم وی در مقابل تقریریات یا مسلمات باب جدل، و از سوی جمهور، مثل تسلیم جمهور در برابر مشهورات، و از جانب عقل، مثل تسلیم عقل در برابر اولیات. قضایایی که مورد تسلیم قرار می‌گیرند «مسلمات» نامیده می‌شوند. مسلمات باب جدل، قضایایی‌اند که مجیب (شخص یا گروه معینی) آن را مسلم دانسته و به آن ملتزم شده است (چه در واقع صادق باشند، چه کاذب وچه مشکوک)، آن‌گاه آنها از سوی سائل در حجتی به‌کار گرفته شوند که بر ابطال رای مجیب تالیف شده است؛ به دیگر بیان، قضایایی‌اند که سائل در جدل برای محکوم‌کردن و افحام مجیب (اگر معاند باشد) یا ارشاد و افهامش (اگر مسترشد باشد و آمادگی لازم برای درک برهان و فهم آن را نداشته باشد) اخذ می‌کند. ۲ - انواع تسلیمتسلیم به لحاظ مسلمات انواعی دارد: ا) تسلیم جمهور یا تصدیق عامه مطلقه: این تسلیم با تصدیق و پذیرش مسلمات عامه مطلقه محقق می‌شود. مسلمات عامه مطلقه یعنی قضایایی که جمهور (عموم) مردم آنها را به سبب شهرتشان (نه به سبب مطابقت آنها با واقع) پذیرفته و بر آنها متفق‌اند و از این لحاظ، مشهورات‌اند. برخی این قسم را «مسلمات عامه» نامیده‌اند و به لحاظ تصدیق جمهور به این قسم، آن را «تسلیم جمهور» نیز می‌گویند. ب) تسلیم عامه محدوده: این تسلیم با تصدیق و پذیرش مسلمات عامه محدوده محقق می‌شود.مسلمات عامه محدوده، قضایایی‌اند که گروه، طایفه، اهل دین و فرقه خاص یا اهل اصطلاح خاصی آنها را می‌پذیرفتند و برآن اتفاق دارند؛ مانند متحیز و محسوس‌بودن موجودات در علم طبیعی؛ به دیگر بیان، مسلمات، نزد عرف خاص را شامل می‌شود. برخی این قسم را «مسلمات خاصه» نامیده‌اند. مسلمات عامه در علم خاص در صورتی که با مسامحه و به سبب حسن ظنّ متعلم به معلم پذیرفته شوند، «اصول موضوعه» آن علم نام دارند، اما اگر از باب مدارا و از روی انکار و یا شک پذیرفته شوند «مصادرات» نام دارند. ج) تسلیم خاصه یا تسلیم شخص: این تسلیم با تصدیق و پذیرش مسلمات خاصه محقق می‌شود. مسلمات خاصه قضایایی‌اند که شخصی معین یا همان طرف مقابل سائل (که مجیب یاخصم است) آنها را پذیرفته باشد چه آن را قبول داشته باشد یا نه و خواه حق باشد یا باطل. برخی این قسم را «مسلمات شخصیه» نامیده‌اند. [۱]
خوانساری، محمد، فرهنگ اصطلاحات منطقی، ص۲۴۲.
[۲]
شهاب‌الدین سهروردی، یحیی بن حبش، منطق التلویحات، ص۷۲.
۳ - پانویس
۴ - منبعپایگاه مدیریت اطلاعات علوم اسلامی، برگرفته از مقاله «تسلیم جمهور»، تاریخ بازیابی ۱۳۹۵/۱۰/۲۷. رده‌های این صفحه : اصطلاحات منطقی
|